Jak coś jest do wszystkiego, to jest do niczego. Ta często powtarzana maksyma dotyczy również czekanów. Dawniej sprawa była prosta. Czekan miał taką formę, jaką możemy jeszcze zobaczyć na starych zdjęciach lub w muzeach – długa drewniana laska zakończona prostym dziobem i łopatką. Gdzieś od wczesnych lat 70. XX wieku nastąpiła rewolucja we wspinaniu lodowym i dzisiaj mamy przynajmniej cztery główne grupy narzędzi przeznaczonych do różnych zastosowań.
Pisze: Robert Nejman, „Kajman”, wspina się od 1980 r., głównie w górach, najwięcej satysfakcji daje mu wspinanie zimą, przeszedł ponad 100 dróg w Dolomitach przeszło 100 dróg w Alpach granitowych o trudnościach do 7a (VIII)
***
Najprostsza sprawa jest z czekanami przeznaczonymi do turystyki oraz skituringu. Reprezentanci tej grupy w największym stopniu nawiązują do tradycji. Mają na ogół proste stylisko ze stopów aluminium i stalową prostą głowicę z łopatką. Taki czekan doskonale nadaje się do podpierania na stromym stoku śnieżnym, do hamowania w razie upadku oraz do zakładania stanowisk asekuracyjnych w śniegu. W wielu przypadkach, szczególnie sprzętu adresowanego do skiturowców, producenci duży nacisk kładą na jak najniższą wagę. Często takie czekany mają aluminiową głowicę. Trzeba mieć świadomość, że zbyt lekka głowica będzie skutkować utrudnionym wbijaniem dzioba w lód lub wręcz go uniemożliwi. Aluminiowy dziób w styczności z czymś innym niż śnieg i miękki lód szybko się zużyje. Oferta sprzętu z tej grupy na ogół obejmuje czekany o różnej długości styliska, poczynając od 50 cm. Długość należy dobrać do swojego wzrostu oraz terenu, w którym zamierzamy się poruszać. W sieci można znaleźć informacje na temat wielu metod tego doboru. Zawsze można też poprosić o radę bardziej doświadczonego kolegę lub instruktora na kursie turystyki zimowej.
***
Kolejną grupę stanowią narzędzia przeznaczone do alpinizmu klasycznego. To sprzęt, który jest jakby etapem przejściowym pomiędzy poprzednią grupą a czekanami do wspinania. W największym stopniu przypominają one klasyczne czekany, ponieważ często będą użytkowane tak jak sprzęt z grupy turystycznej. Jednakże muszą również nadawać się do łatwego wspinania. W związku z tym powszechne są lekko gięte styliska ułatwiające wbijanie dzioba, szczególnie w pofałdowanym terenie lodowym. Ich dzioby mają bardziej agresywny kształt. Bardzo istotne jest także wyważenie narzędzia. Aby czekan łatwo wbijał się w nawet twardy lód (w przypadku wspinania w Tatrach również w zmrożone kępy trawy), musi mieć duży moment bezwładności. Nie wdając się w rozważania naukowe, w skrócie można powiedzieć, że głowica nie powinna być zbyt lekka, za to stylisko powinno ważyć jak najmniej. Dobrymi przykładami są np. kompozytowy czekan Kruk polskiej firmy Eliteclimb albo bardziej popularne, chociaż nieuwzględnione w zestawieniu modele z linii Sum’tec Petzla (różne długości, młotek lub łopatka).
***
Większemu zróżnicowaniu podlega sprzęt przeznaczony do wspinania, w zależności od tego, o jakim wspinaniu myślimy. Do atakowania dróg skalnych i lodowych o umiarkowanych trudnościach oraz nachyleniu trochę mniej niż pionowym najbardziej odpowiednie będą czekany posiadające co najmniej jeden wspornik, pozwalający oprzeć na nim dłoń. Jeszcze niedawno powszechnie używało się pętli nadgarstkowych, które pozwalały odciążyć mięśnie odpowiedzialne za trzymanie dziaby. Jednak było to dosyć niewygodne, gdyż uniemożliwiało zmianę rąk i zastosowanie wielu współczesnych technik wspinaczkowych. Wraz z rosnącym poziomem wytrenowania oraz ewoluowaniem techniki wspinania w lodzie, a szczególnie wraz z rozwojem drytoolingu, pętle nadgarstkowe odeszły do lamusa. Poza tym w ślad za modyfikacją regulaminów zawodów we wspinaczce mikstowej i lodowej obecnie ich używanie uznawane jest za niestylowe. Z racji braku wspomnianych pętli wsporniki są praktycznie niezbędne. Najlepiej jeśli są dwa, ten wyższy pozwalający użyć tzw. skrótu. Jednocześnie stylisko nieposiadające specjalnej rączki nadal pozwala używać czekana w śniegu w klasyczny sposób czy choćby trzymać go normalnie podczas marszu w terenie o małym nachyleniu. Dwa wsporniki pozwalają stosować praktycznie wszystkie współczesne triki wspinaczkowe pod warunkiem, że teren nie jest zbyt stromy. Co prawda, przy odpowiednim wytrenowaniu z takim sprzętem można się wspinać nawet w dużych okapach, ale stanowi to już spore utrudnienie, a przecież nie o to chodzi.
Większość narzędzi z tej grupy ma konstrukcję modułową pozwalającą wymieniać ostrza, a także w razie potrzeby wyposażyć dziaby w młotek lub łopatkę. Najpopularniejsi reprezentanci tej grupy to Petzl Quark i Black Diamond Viper (oba nie występują w zestawieniu). Zupełnie wyjątkową pozycją jest czekan Salamandra naszego krajowego producenta Eliteclimb. Bardzo zaawansowanej technologii zawdzięcza niezwykle niską wagę styliska, a co za tym idzie – wysoki moment bezwładności. Mimo tak niskiej wagi dziaba znakomicie siada zarówno w lodzie, jak i w zmrożonych trawach. Po dokręceniu do ostrza obciążników świetnie radzi sobie nawet z twardym lodem.
***
Najbardziej zaawansowane technicznie są czekany do trudnego wspinania. Ich wspólnym mianownikiem jest rączka ergo, która bardzo ułatwia trzymanie nawet w sytuacji, gdy wisimy na nim całym ciężarem na jednej ręce. Poza tym taka rączka jest cofnięta względem reszty styliska, dzięki czemu przy zmianie chwytu na wyższy dziaba nadal jest obciążana w miarę w tej samej linii. Wśród zaprezentowanych czekanów najbardziej cofniętą rączkę ma X-Dream i w jego przypadku w ogóle nie występuje wspomniany efekt, co jest bardzo korzystne przy wykorzystaniu delikatnych, czujnych chwytów. Ale coś za coś, rączka uniemożliwia nam klasyczne wykorzystywanie czekana w śniegu. Poza tym takie narzędzia na ogół mają ząbkowany grzbiet ostrza, co utrudnia trzymanie czekana w typowy sposób – za głowicę. Osobiście podczas poruszania się w łatwym terenie trzymam taki czekan za rączkę, głowicą do dołu. Warto jednak przeboleć te niedogodności. Komfort wspinania się z czekanem z ergo rączką jest tego wart. Większość sprzętów z tej grupy znakomicie spisuje się również na łatwiejszych drogach. Osobiście uważam, że czekan do wspinania powinien mieć rączkę.
Najpopularniejsi przedstawiciele tej grupy to Petzl Nomic, BD Fusion i Fuel, Cassin X-Dream i DMM Switch. Tak się składa, że miałem okazję wspinać się ze wszystkimi. Każdy z nich ma swoje wady i zalety, które trzeba samemu wyważyć. Wszystkie mają bardzo podobny profil gięcia styliska. X-Dream trochę od niego odbiega (moim zdaniem na korzyść) dzięki mocno cofniętej rączce. Modele Nomic i X-Dream są delikatniejsze od dwóch pozostałych. Przy dużym obciążeniu wyraźnie czuć rozginanie się styliska, co może być trochę denerwujące. Fusion i fuel dzięki specjalnemu profilowi są natomiast zupełnie sztywne. Niestety, podobnie jak przy switchu, jest to okupione wysoką wagą. Fusion i switch są na tyle solidne, że w ich przypadku nie bałbym się używania zintegrowanego młotka. Przy nomicu i x-dreamie jest to raczej niewskazane. Jednakże wszystkie te narzędzia nadają się do wspinania w każdym terenie, włączając w to poziome sufity.
Kolejna różnica to regulacja rączki. Switch nie ma takiej regulacji, za to rączka jest duża. Dla niektórych za duża. Cassin ma tę regulację w dosyć małym zakresie, a znam zawodników o wielkiej łapie, dla których jest za mała. Fusion i fuel mają regulację w dużym zakresie, rozwiązaną za pomocą podkładek wydłużających rączkę. Równie duży zakres regulacji ma nomic. Wszystkie wymienione dziaby mają możliwość przypięcia smyczy zapobiegających ich zgubieniu. Tym, co osobiście uważam za najważniejsze, jest tzw. swing. Trudno znaleźć dobry polski odpowiednik tego słowa. W skrócie chodzi o to, jak się dziabą macha i jak siada w lodzie (i trawie). Wg mnie najlepszy swing z wymienionych ma x-dream. Spodziewam się, że rzadko spotykane, karbonowe dziaby z tej grupy będą miały swing jeszcze lepszy.
***
Warto wspomnieć o jeszcze bardziej specjalistycznych dziabach przeznaczonych do użytku w zawodach i/lub bardzo silnych przewieszeniach. Najpopularniejszym reprezentantem tej grupy jest czekan Ergo firmy Petzl. Jednak wspinaczka z ergo w terenie, który nie jest mocno przewieszony, a już szczególnie w terenie pionowym to istna mordęga.
Ważną sprawą, na którą warto zwrócić uwagę, jest wymienność i dostępność ostrzy. Podczas wspinania w granicie ostrza naszych dziab zużywają się bardzo szybko. Również dziabanie w zamarzniętej trawie, której podłoże stanowi ziemia zmieszana z kamykami, jest bardzo niszczące. Przy szczególnie niekorzystnych warunkach zdarza się, że już jedna długa droga może spowodować znaczne zużycie ostrzy. Bardziej przyjazne są inne, bardziej miękkie rodzaje skały, takie jak wapień czy beton. W związku z tym czekan do wspinania, którego ostrze miewa kontakt ze skałą (a nie tylko śniegiem i lodem), MUSI mieć wymienne ostrza. Poza tym, decydując się na zakup, warto sprawdzić, czy są dostępne zamienniki polskich producentów. Są one bowiem znacznie tańsze od oryginałów, a nierzadko również lepsze. Jeśli zamierzamy się wspinać w naprawdę trudnym, mocno przewieszonym terenie, warto poświęcić trochę czasu na dopasowanie dziab do naszych dłoni. Standardowe rączki są na ogół za cienkie i przy dużym obciążeniu wrzynają się w palce. Ten problem można rozwiązać, owijając rękojeść i fragment styliska, gdzie chwytamy je na skrócie.
W tabeli mamy podane ceny czekanów. Szczególnie w przypadku najbardziej zaawansowanych technicznie modeli mogą być one przerażające. Jednak w ostatnich latach dosyć powszechne są różne promocje, więc jeśli zakupy zaplanujemy z odpowiednim wyprzedzeniem, to możemy wymarzone dziaby upolować zdecydowanie taniej.
[table nl=”~~” class=”por”]
Nazwa ,Nomic,The Machine Carbon,FUEL
,
,
,
Producent,Petzl,GRIVEL,Black Diamond
Rodzaj/przeznaczenie,Wspinanie w lodzie/drytooling,Wspinaczka; wspinaczka lodowa; drytool,Uniwersalny; przeznaczony zarówno na lodospady; jak i nawisy skalne
Długość,50 cm,49 cm,50cm
Waga,605 g,615 g,638 g
Akcesoria/dodatki,Łopatka; młotek; lekki młotek; taśma do ochrony styliska, ,Ostrze Fusion Ice Peak w zestawie
Materiał styliska,Aluminium 7075,Stal chromowo-molibdenowa; stylisko kompozyt karbonowy,Aluminium
Wymienne ostrza nie/tak – ile i jakie dostępne,Tak,Tak – Ice (lód/mikst),Tak;kompatybilne ze wszystkimi
ostrzami Black Diamond
Dodatkowe informacje,Dry (drytooling); wiele możliwości uchwytu; regulowana głowica; wiele akcesoriów do wyboru; regulowana ergonomiczna rękojeść,Profil G-Bone,Wyciągany grot i regulowany uchwyt nadaje modelowi uniwersalności; a stylisko wykonane z jednego kawałka aluminium– wytrzymałości. Uchwyt wykonano z antypoślizgowej gumy; głowicę ze stali nierdzewnej; a ostrze ze stali chromowanej
Cena detaliczna,1095 zł,1 199;00 zł,1 199;90 zł
Strona www dystrybutora,www.amc.krakow.pl,www.himalsport.com.pl
www.grivel.com,www.cragsport.pl
[/table]
[table nl=”~~” class=”por”]
Nazwa ,Switch,X-Dream Alpine,RAGE
,
,
,
Producent,DMM,CASSIN,EDELRID
Rodzaj/przeznaczenie,Drytooling; wspinanie mikstowe
i lodowe,Wspinaczka lodowa; drytooling,Ekstremalna wspinaczka mix/lodowa
Długość,50 cm,50 cm,50cm
Waga,632 g (łopatka; bez ciężarków
na ostrzu),630 g g,660 g
Akcesoria/dodatki,W zestawie z czekanem: klucze;
ciężarki; taśma Grippy Grip Tape,Wymienne ostrza i gripy,-
Materiał styliska,Aluminium 7075,2;5 mm; Aluminium 7075,Aluminium
Wymienne ostrza nie/tak – ile i jakie dostępne,Tak; dostępne w wersji z młotkiem/łopatką i w wersji ice/mix,Trzy rodzaje ostrzy:na zawody; do drytoolingu;do wspinaczki lodowej,Tak
Dodatkowe informacje,Aluminiowa rękojeść pokryta gumowanym plastikiem; 20 kN wytrzymałości wzdłużnej; możliwość użycia jako centralny punkt stanowiskowy typu T; dodatkowy punkt wpięcia w dolnej części rękojeści; w pełni metalowy horn oraz trigger; podwójne nitowanie i klejenie głowicy. Wyprodukowany w Walii,Techniczny czekan ze zmiennym kątem styliska,Komfortowy czekan do wspinaczki ekstremalnej
Cena detaliczna,750 zł,1049;90 zł,860 zł zł
Strona www dystrybutora,www.camper.pl
www.dmmclimbing.com,www.camp.it,www.alpinsport.pl
[/table]
[table nl=”~~” class=”por”]
Nazwa ,Bandit,North Couloir,The Light Machine
,
,
,
Producent,Singing Rock,Climbing Technology,GRIVEL
Rodzaj/przeznaczenie,Wspinaczka mix/lodowa,Lodowy/wspinaczka lodowa;
mikstowa,Wspinaczka; wspinaczka lodowa
Długość,48 cm,48 cm, 50 cm
Waga,660 g,535 g (wersja z młotkiem),555 g
Akcesoria/dodatki,Smycze bungee; obciążniki ostrzy;okleiny chwytów,Wsporniki; młotek; łopatka;
obciążniki; pętla nadgarstkowa,Lonża Easy Slider
Materiał styliska,Aluminium/stal,Stopy lekkie. Stal,Stal węglowa
Wymienne ostrza nie/tak – ile i jakie dostępne,Tak/mixt; ice; drytool,Tak; 2 typy – do wspinaczki lodowej
oraz w teren mikstowy,Tak; opcjonalnie możliwość wymiany ostrzy na lodowe lub mikstowe oraz łopatki; młotka
Dodatkowe informacje,Techniczny; dobrze wyważony czekan z szerokim wachlarzem zastosowań. Profilowana rękojeść nie łapie śniegu i szybko odprowadza jego nadmiar. Duże oczko w grocie na karabinek od smyczy. Dostępny w opcji z łopatką i młotkiem,Wyposażony w dwa wsporniki; dostępna wersja z młotkiem lub łopatką; obciążniki,Profil G-Bone
Cena detaliczna,609 zł,679 zł,779 zł
Strona www dystrybutora,www.singingrock.pl,www.snapoutdoor.pl,www.himalsport.com.pl
www.grivel.com
[/table]
[table nl=”~~” class=”por”]
Nazwa ,Salamandra,North-X,X-All Mountain
,
,
,
Producent,Elite Climb,SALEWA,CASSIN
Rodzaj/przeznaczenie,Techniczna wspinaczka górska;wspinaczka lodowa,Wspinaczka wysokogórska/lodowa,Wspinaczka lodowa; alpinizm
Długość,50 cm,52;5 cm,50 cm
Waga,400 g,540 g,595 g
Akcesoria/dodatki,–,Jednoręcznie regulowany uchwyt i pętla o wytrzymałości 5 kN,Wymienne ostrza i regulowany uchwyt
Materiał styliska,Włókno węglowe i kevlarowe,Aluminium 7075,2;5 mm; Aluminium 7075
Wymienne ostrza nie/tak – ile i jakie dostępne,Tak; lód; mikst; młotek; łopatka,Tak/jeden rodzaj,Ostrze do konfiguracji z łopatką lub młotkiem
Dodatkowe informacje,Stylisko pokryte lepkim lakierem,Nagroda ISPO Award 2015/2016,Doskonały czekan do wspinaczki lodowej i mikstowej
Cena detaliczna,1 300 zł,749;90 zł zł,799;90 zł
Strona www dystrybutora,www.eliteclimb.com,www.salewa.pl,www.camp.it
[/table]
[table nl=”~~” class=”por”]
Nazwa ,RIOT,Dron,Kruk
,
,
,
Producent,EDELRID,Climbing Technology,Elite Climb
Rodzaj/przeznaczenie,Wspinanie techniczne;lód,Turystyczny/techniczne drogi górskie,Turystyka;
wspinaczka górska
Długość,50 cm,52; 59; 66 cm,58 cm
Waga,595 g,475 g (52 cm); 500 g (59 cm); 525 g (66 cm),380 g
Akcesoria/dodatki,–,Wspornik dłoni, –
Materiał styliska,Aluminium, Stopy lekkie. Stal kuta na gorąco,Włókno węglowe i kevlarowe
Wymienne ostrza nie/tak – ile i jakie dostępne,Tak,Nie, Tak; młotek; łopatka
Dodatkowe informacje,Dwie wersje z młotkiem lub z łopatką;wymienne ostrze,Stylisko z gumowym uchwytem;
wytrzymały grot; pętla nadgarstkowa w komplecie,
Cena detaliczna,820 zł, 439;90 zł, 860;00 zł
Strona www dystrybutora, ,www.snapoutdoor.pl,www.eliteclimb.com
[/table]
[table nl=”~~” class=”por”]
Nazwa ,Jorasses 2.0,Dino Light,Agile Ice Axe
,
,
,
Producent,GRIVEL,Kong,Climbing Technology
Rodzaj/przeznaczenie,Turystyka; wspinaczka,Turystyka lodowcowa; skialpinizm,Skitourowy/skialpinizm; zawody skitourowe
Długość,48; 53; 58; 66 cm,50 cm,45 cm
Waga,495 g,280 g,195 g
Akcesoria/dodatki,Lonża Easy Slider,–,Pętla nadgarstkowa
Materiał styliska,Stal chromowo-molibdenowa,Stop aluminium,Stopy lekkie
Wymienne ostrza nie/tak – ile i jakie dostępne,Nie,–,Nie
Dodatkowe informacje,Profil G-Bone,Stylisko w dolnej części o specjalnie szorstkiej obróbce zapewniającej lepszy chwyt,Ultralekka konstrukcja wykonana w całości ze stopów lekkich;kompaktowe wymiary
Cena detaliczna,819 zł,250;00 zł,269;90 zł
Strona www dystrybutora,www.himalsport.com.pl www.grivel.com,www.kong.it,www.snapoutdoor.pl
[/table]
[table nl=”~~” class=”por”]
Nazwa ,Ride,RACE,Ghost
,
,
,
Producent,Petzl,EDELRID,GRIVEL
Rodzaj/przeznaczenie,Skitour; śnieg;firn,,Skitouring
Długość,45 cm,50 cm,48-53 cm
Waga,240 g,325 g,264 g
Akcesoria/dodatki,Kompatybilny z ochroną dzioba i grota oraz pętlą nadgarstkową LINKIN,–
Materiał styliska,Aluminium 7075,Aluminium,Aluminowa łopatka;Stal węglowa
Wymienne ostrza nie/tak – ile i jakie dostępne,Nie,Nie,Nie
Dodatkowe informacje,Wygięte stylisko; z karbowaniem dla dobrego uchwytu;stalowa głowica;ostrze zwężające się do 3 mm;skośny grot,Bardzo lekki czekan do turystyki i narciarstwa,Profil G-Bone
Cena detaliczna,375 zł,300 zł,399 zł
Strona www dystrybutora,www.amc.krakow.pl, ,www.himalsport.com.pl www.grivel.com
[/table]
[table nl=”~~” class=”por”]
Nazwa ,Corsa,Corsa Nanotech,ATTILA TEC
,
,
,
Producent,CAMP,CAMP,EDELRID
Rodzaj/przeznaczenie,Skitouring; freeride,Skitouring; freeride; alpinizm;
turystyka,Turystyczny; lód
Długość,50 cm; 60 cm; 70 cm,50 cm; 60 cm; 70 cm,55; 65 cm
Waga,202 g,246 g,550 g
Akcesoria/dodatki, ,–,–
Materiał styliska,1;3 mm; Aluminium 7075,1;3 mm; Aluminium 7075,Aluminium
Wymienne ostrza nie/tak – ile i jakie dostępne,Nie,Nie,Nie
Dodatkowe informacje,Najlżejszy na świecie czekan przeznaczony do skitouringu,Hyrbrydowa konstrukcja
– aluminium + stal Sandvik Nanoflex,Nowoczesny czekan turystyczny;z termicznym zabezpieczeniem na głowni
Cena detaliczna,399;90 zł,579;90 zł,520 zł
Strona www dystrybutora,www.camp.it,www.camp.it,
[/table]
[table nl=”~~” class=”por”]
Nazwa ,RAID,Neve,Wizard
,
,
,
Producent,EDELRID,CAMP,Singing Rock
Rodzaj/przeznaczenie,Wyprawowy; lód,Turystyka zimowa; alpinizm,Alpinizm
Długość,50; 60 cm,50 cm; 57cm; 63 cm; 73 cm; 80 cm,55; 62 cm
Waga,575 g,455 g,445-495 g
Akcesoria/dodatki,–,Pętla nadgarstkowa,Pętla nadgarstkowa
Materiał styliska,Aluminium,2;5 mm; Aluminium 6082,Aluminium; lekko profilowane stylisko z pewnym dolnym chwytem
Wymienne ostrza nie/tak – ile i jakie dostępne,Tak,Nie,
Dodatkowe informacje,Ergonomiczny czekan wyprawowy z wymiennym ostrzem i łopatką,Uniwersalny czekan turystyczny,Lekki czekan do klasycznego alpinizmu i turystyki wysokogórskiej. Wyposażony w pętlę nadgarstkową; profilowane stylisko i nakładkę antypoślizgową na rękojeści
Cena detaliczna,520 zł,289;90 zł,319 zł
Strona www dystrybutora, ,www.camp.it,www.singingrock.pl
[/table]
[table nl=”~~” class=”por”]
Nazwa ,G-Zero,Glacier
,
,
Producent,GRIVEL,Petzl
Rodzaj/przeznaczenie,Turystyka,Turystyka lodowcowa
Długość,58; 66; 74 cm,60; 68; 75 cm
Waga,425 g,350; 370; 390 g
Akcesoria/dodatki,Nakładka gumowa na ostrze; lonża nadgarstkowa,Dostarczany z pętlą nadgarstkową LINKIN
Materiał styliska,Stal węglowa,Aluminium 7075
Wymienne ostrza nie/tak – ile i jakie dostępne,Nie,Nie
Dodatkowe informacje,Patent,Stylisko z karbowaniem dla dobrego uchwytu; ostrze zwężające się do 3 mm; grot ze stali nierdzewnej
Cena detaliczna,275 zł,349 zł
Strona www dystrybutora,www.himalsport.com.pl
www.grivel.com,www.amc.krakow.pl
[/table]
