Crazing – Subtelny indykator

16 sierpnia, 2017

Sprzęt używany, podobnie jak jego użytkownicy, posiada pamięć minionych wydarzeń. Pamiętamy rzeczy błahe i te nie pozostawiają szczególnych blizn w psychice, i sprzęt podobnie: jego pamięć zapisuje łagodne, blade wspomnienia. Doznajemy traum – ich ślad to blizna, fizyczna i psychiczna – i podobnie dzieje się w przyrządach. Umiejętność odróżniania wydarzeń błahych od traumatycznych, czytania przeszłości ułatwia życie w aktywnościach wysokościowych i w opiece nad sprzętem. Umożliwia też jednoznaczne rozpatrywanie reklamacji.

Oryginalną i pożyteczną pamięcią dysponują przyrządy wykonane ze stopów aluminium o anodowanej powłoce ochronnej. Pamiętają różne zjawiska: użytkowanie poprawne lub niedbałe, a także, co istotne, przeciążenia dynamiczne i statyczne. Wizualizacją pamięci tych incydentów i wydarzeń jest tzw. crazing.
Co to jest, jak powstaje i kiedy świadczy o zjawiskach niebezpiecznych? Spróbujemy wyjaśnić to nieproste zagadnienie.

Co to jest crazing, jak powstaje

Konsekwencją anodowania powierzchni stopu aluminiowego jest różnica plastyczności pomiędzy warstwą anodowaną i stopem. Zewnętrzna powłoka jest mniej plastyczna niż czysty stop. Gdy stop odkształca się plastycznie, warstwa anodowana jest rozrywana i pęka. Na dnie powstałych w niej mikroszczelinek pokazuje się szare aluminium. W efekcie strefa pokryta crazingiem ma inny połysk od powierzchni nieuszkodzonej, a jej barwa, w zależności od barwy anodowania, ujawnia się jako jaśniejsza, bledsza, bardziej szara… Crazing sam w sobie nie jest uszkodzeniem. To tylko wskaźnik informujący o wydarzeniu, sygnał, że sprzęt może, choć nie musi, być osłabiony.

 width=Typowe sytuacje, w których powstaje crazing, to: – gięcie blachy,
– przemieszczenia materiału pod wpływem uderzenia bądź nacisku,
– rozciąganie korpusu karabinka.
Gięcie blachy związane jest z nieprawidłowym obciążeniem przyrządu (zakleszczony w otworze karabinek, przyrząd dotykający podłoża, np. krawędzi dachu). Przemieszczenia materiału z kolei dokonują się w otworze do wpinania przyrządów, pod naciskiem statycznym lub przy uderzeniu karabinka o krawędź otworu. Deformacje przemieszczeniowe jako skutek uderzenia w przeszkodę mogą pojawić się także na zewnętrznej krawędzi okładek, zwłaszcza bloczków używanych na tyrolkach. Rozciąganie natomiast odnosi się do zewnętrznej  width=powierzchni korpusu karabinków, które doginają się pod obciążeniem.

Publikowany tekst poświęcony będzie crazingowi okładek przyrządów, ponieważ w karabinkach znacznie bardziej czytelnym i jednoznacznym wskaźnikiem jest zmiana geometrii zamka, natomiast crazing to tylko swego rodzaju ciekawostka.

 

 

 

Kiedy crazing świadczy o normalnym użytkowaniu, a kiedy o zjawiskach niebezpiecznych 

Normalne użytkowanie, tzn. takie, któremu nie towarzyszą przeciążenia, może być „bezcrazingowe”, o ile użytkownik ma dobrą technikę, nie szarpie się, pilnuje dokładnego wybierania luzu na linie, zanim obciąży przyrząd. Natomiast crazing niegroźny to skutek złej techniki: szarpnięć, zrywów i skoków. Jego konfiguracja jest powtarzalna. Rozwija się przy krawędzi otworu, równolegle do niej. Krawędź nie jest zdeformowana. Szerokość strefy z crazingiem zazwyczaj nie przekracza 1 mm. Rozciągłość jest niewielka lub strefy te są punktowe, a może ich być kilka.

Najbardziej niebezpieczne są dla przyrządów zjawiska przeciążeniowe. Towarzyszący im crazing jest łatwy do odróżnienia od tego związanego z normalnym użytkowaniem. Rozróżnić należy crazing powstały w warunkach dynamicznych od tworzącego się pod wpływem stabilnego obciążenia statycznego.

Różnice sytuacyjne pomiędzy obciążaniem dynamicznym i statycznym

 width=Sytuacje te różnią się czasem działania siły, innym jej rozkładem w przyrządzie oraz innym kierunkiem obciążenia. W obciążeniach dynamicznych wzrost wartości siły jest błyskawiczny, obciążenie jest punktowe, a siła przemieszcza się w przyrządzie falą. Kierunek przyłożenia siły, ze względu na specyfikę obciążania przyrządu, nie jest równoległy do płaszczyzny otworu, dlatego obciążenie kumuluje się prawie wyłącznie w jednej części okładki.

Dodatkowy czynnik, który może zwiększyć siłę niszczącą, to moment skręcający i dźwignia działająca na okładki w okolicy otworu, gdy obciążenie jest nieprawidłowe. W obciążeniach statycznych siła narasta powoli, rozkłada się na całej części nośnej równomiernie. Wobec czego przy tej samej wartości siły, jej oddziaływanie w układzie dynamicznym jest znacznie bardziej destruktywne niż w układzie statycznym.

Crazing statyczny

Brak przemieszczania się karabinka w otworze i jego prawidłowa pozycja powodują, że obciążane są równomiernie obie okładki praktycznie na całej grubości, a nie tylko na jednej krawędzi. Stąd brak deformacji samej krawędzi i powierzchni blachy pod nią. Czas trwania obciążenia i jego równomierny rozkład sprawia, że materiał pod naciskiem karabinka powoli płynie i crazing przemieszcza się od krawędzi. Jego kumulacja jest zatem oddalona od brzegu otworu o jeden do kilku milimetrów. Typowy wygląd takiego crazingu statycznego to rozległy, blady, nieuwypuklony półksiężyc (fantom) w pewnej odległości od krawędzi otworu do wpinania.

Crazing dynamiczny

 width=Związany jest z uderzeniem w chwili obciążania luźno zwisającej liny (upadek, desant, skoki adrenalinowe). Deformacja blachy jest w tych warunkach największa. Krawędź otworu ulega miażdżeniu, powodując powstanie spęcznienia i wyraźnego crazingu o kilkumilimetrowym zasięgu. Jego rozkład wzdłuż krawędzi zależy od konfiguracji upadku. Jeśli przyrząd pozycjonuje się od razu w prawidłowym położeniu, crazing jest punktowy, a wyglądem przypomina wypukły półksiężyc. Jeśli karabinek przyrządu podczas pozycjonowania  width=przemieszcza się w otworze (wahadło), wówczas strefa crazingu towarzyszy całej wędrówce karabinka. Krawędź otworu jest zgniatana, a strefie zgniecionej towarzyszy ciągła strefa crazingu. Uszkodzenie w jednym punkcie takiej strefy jest słabsze niż przy obciążeniu bez wędrówki karabinka, bo obciążenie rozłożyło się na całej drodze przejazdu. 

Na koniec przypominamy: crazing nie jest uszkodzeniem, sygnalizuje tylko, że miało miejsce jakieś wydarzenie, które mogło doprowadzić do uszkodzenia sprzętu. Gdy się pojawi, wskazane byłoby przekazać sprzęt do oceny fachowcom, pamiętając, by zrekonstruować dokładnie sytuację, którą zasygnalizował ten subtelny i trochę zagadkowy wskaźnik.

 

 

Udostępnij wpis

Przeczytaj również