Mariusz Zaruski w sierpniu 1914 r. wyprowadził ochotników z Zakopanego i Podhala na wojnę o niepodległość. Cztery lata później dowodził pierwszą walką o polskie granice. Zakopane przed rokiem 1914 było jednym z ważniejszych ośrodków myśli niepodległościowej. Zarówno przed 1908, rokiem powołania przez Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Sosnkowskiego Związku Walki Czynnej, jak i później krzyżowało się tu wiele szlaków konspiracyjnych. Ukrywali się tu działacze bojówek PPS uciekający z zaboru rosyjskiego. Odbywały się tajne narady. Zabór austriacki i Galicja dawały większą swobodę wszelkim działaniom, a kamuflaż kurortu pozwalał swobodnie spotykać się ludziom przyjeżdżającym z ziem polskich trzech zaborów.        ...